«Ақша оны жинаудың қарапайым ережелерін білгендерді ұнатады». Д. Клейсон
Алдымен ақшаны басқаруды үйренініз. Енді Сіздің кірісініздің бөлінуін арнайы сызба бойынша жіктеп, ақша басқарудын әдісін үйренейік.
Барлык тапқан табысыңыздын он-он пайыздан келешекке жане демалуға салғаннан кейінгі калған акшаңыз – 100% айлық табысыңыз болып есептеледі
Ақшаныздың 10 % (пайызын) алдағы келешек болашағынызға құйыңыз. Бұған тиісуге құқыңыз жок. Бұл сіздің асқақ арманыңыздың ақшасы.
Ақшаның тагы 10 % көніл көтеруге, дем алуға, сергуге, қонақа, театр, концертке баруға, сыйлық, қайырымдылыққа құйыныз. Акшаңыздын 55% компанияға салыңыз
(озініздін аткарып журген жумысынызды жетілдіруге, одан арі дамытуга).
Акшаныздын 45% озініздін есебінізге салыныз (коммуналдык толемдер, ішетін тамагыныз, киетін киімініз, балалардын окуына т.б.)
Акшаны баскаруды уйренгеннен кейін, Сізге акшанын озі келетін болады. Акша онымен калай жумыс істеуді білетіндерге гана келеді. Егер акшамен жумыс істеуді білмесеніз, ен дурысы тук те істемеу. Алдымен акшаны баскаруды уйреніп барып: акшаны кайда, калай жумсайтынынызды білініз, іске сонан сон гана барып кірісініз.
Сіздін айлык табысыныз – бул туракты жалакы емес, озініздін кабілетінізбен, акылынызбен, енбегінізбен тапкан акша. Бул Сіздін ісініздін жагдайына байланысты арлі-берлі аунакшып туруы мумкін. Сіз акшаны патер акыга, тамакка, емханага, окуга, балалар бакшасына, киім-кешекке жумсайсыз. адеттегідей коніл котеру мен дем алуга жетпейді. Сіздін айлык табысыныздан не калды?! Дым да калган жок. Біз тап осылай істейміз, сатсіз жолы ашылмаган адамдар да осылайша істейді. Олардын айтатындары – егер коп тапсам бірдеме калуы мумкін еді. Мен сол кезде акшаны жинаймын. 
Бір кезде гулама адамнан сурайды: «Барінін де бай болгысы келеді, барінін де мумкіншіліктері мен жагдайлары бірдей. Біракта, неліктен біреулері молшылыкка шомылады, басым копшілігі жутап журеді? Олардын айырмашылыктары неде?». Сол уакытта алгі гулама кісі: «Байлар озіміз айтатын «кажетті шыгын» дегенді біледі». Онын мензегені мынау еді.
Сіздін табысыныз туракты турде осіп келе жатыр деп санайык: откен айда 300 доллар алып осы акшага омір сурдініз, осы айда Сізде 500 доллар болса да, барін жумсап койдыныз. Келесі айда кірісініз 1000 долларга оседі, осыган орай Сіздін де суранысыныз кобейеді. Сіз тіпті 2000 доллар алсаныз да, шыгыныныз кіріске сайкес бола береді.
Cіз 300 долларга да жаман турган жоксыз гой. Неліктен булай болады? Себебі, Сіздін араныныз ашылып, жана сураныстар пайда бола береді. Ешуакытта да сураныстарга бейімделменіз, жинакталыныз. Индиянын бір гуламасы айтыпты: «Бул фани алемнін кумарлыгы теніздін ащы суына уксас: ішкен сайын шолдей тусесін». Сіз базардан коконіс, жеміс-жидек, киім, азык-тулік сатып алганда, осыны осірген немесе жасаган адамнын кірісін улгайттыныз. Себебі, кандай болмасын шыгын, біреуге кіріс болып кіреді.
Адамдар табысты коп таба бастаса неге коп шыгын шыгарады? Олар келесі айда будан да коп табамын деп дамеленеді, аныгында осы акшаны калай табатыны жонінде алі ойланган емес. Табысынын денгейі, озінін денгейіне шамалас. Кіріс неге оспейді? Себебі, озінін денгейі коп табыс табуга сайкес емес. Олар алі акшаны баскару ілімін уйренбеген, макурым. Коп акша табудын жане оны сактаудын адістерін, жолдарын білмейді.
Жетістікке жеткен адамдарда мулдем баскаша. Олар алдымен жоспарлаган акшасын жинайды, сонан сон калганын жумсайды. Бірінші оздерін жарылкайды. (озін жарылкау дегеніміз: кандай болмасын шыгыннын бетіне карамай, озінін білімін котеріп, рухани денгейін жетілдіріп кемелденуі ушін арнайы ізденіп, унемі окып уйрену).
Казіргі уакытта кейбір аукатты, баймын деген адамдардын оздері ертенгі кундеріне сенімсіз. Олар кымбат коліктер мініп ресторандарга барып тамактанса да, кабактарынан кар жауып ашылмай, тунеріп журеді. Олар біледі: екі-уш ай жумыстары журмей туралап калса, карыздарын толей алмай борышка белшесінен бататындарын. Егер бул бір жылга созылса, бастарына кара тунек, акырзаман орнайды. Осындай жагдайлар маза бермей, конілдері аласапыран болып журеді. Себебі, олар оздеріне-оздері толемеген ягни алдымен оздерін жарылкамаган.
Есінізде болсын – алдымен озіне толе, калганын коре жатасын. ойтпесен балана, жубайына сендерді жаксы коремін деп айта алмайсын. Олардын осыны сезінулері ушін, іс-арекет жасап, далелдеуін шарт.
Себебі, озіміз акша баскаруды тусініп алдык. Осынын аркасында Сіз – озінізге арі кожайын, арі кулсыз. озініздін кірісініздін 10 пайызын келешекке сактаныз. Бул сіздін акшаныз емес, бул сіздін арманыныздын акшасы, бул акшага тисуге кукыныз жок. Калган акшаныздан тагы да 10 пайыз коніл котеруге, сергуге, конак шакыруга, конакка баруга сактап койыныз, будан артык емес. Бул акша бір жерге бара калсаныз, біреуге силык алсаныз да кажет болады.
Сізге белгілі бір жуйе кажет. Егер белгілі бір жуйе курап алсаныз, ол жуйе оз бетінше жумыс істей береді. Сол кезде Сізге акшанын озі келеді де, курган жуйеніздін бір болігіне айланады. озініздін турмыс жагдайыныздын курт жаксарганына озініз тан калатын боласыз.
Есебімізге оралайык. Енді калган акшаны 100 пайыз деп санап, осы акшанын 55 пайызын компаниянын есебіне, калган 45 пайызын озіміздін есеп-шотымызга саламыз. Кей кездерде кірісіміз 1,5 есеге артады да, кейіннен бастапкы калпына келеді. Неліктен? Сіз жауапкершілікті озінізге жуктеген жоксыз. Акша онымен не істеу керек екенін білетін адамдарга гана келеді. Ол ушін бул білімді игеріп кана коймай, осыны іс-жузіне асыруды да уйрену шарт.
Егер біздін ішкі торт куатымыз (тан, жан, сана, рух) озара уйлесімділікте болмаса, онда акша кандай акылды болсан да кашып кетеді. Сондыктан да, олар озара сайкестікте болулары керек.
Бірінші ережені есінізге сактап алыныз. Кіріс сіздін денгейініздін дамуын осірмейді, керісінше денгейініздін рухани дамуы кірісінізді кобейтеді. Адам озінін болашагынын жауапкершілігін озіне жуктемесе – кіріс азаяды. Канша тырбандасан да, канша табыскер болсан да, кірісініз бен шыгысыныз тен болып турады. Акшаны баскара білу — осы шенберді бузуга комектеседі.
Осы адіс бойынша Сіз – жалдамалы жумышсысыз, молшерлі жалакыны озініздін кірісінізден озініз тагайындайсыз. Осы саттен бастап шыгыныныз шектеулі, бурынгыдай бет алды шашпайтын боласыз. Бул дегенініз, егер Сіз келесі айда коп табыс таба бастасаныз, онда компаниянызга (озініздін жумысыныз) акшаны молырак саласыз. Ал озініздін 45 пайыз жеке есеп-шотынызга унемі акша салып отырыныз. Себебі, кундердін кунінде жумыссыз калуыныз мумкін. Сол кезде жеке есеп-шотыныздагы акшаныз оте кажет болады. (Жеке касіпкерлікпен шугылданатындарга).
Осынын барі не ушін істеледі? Шыгынды болдырмай алдын алу ушін. Кіріс осе берсін, шыгын тапжылмай бір денгейде турсын.
Бугінгі кунге енбек акыны калай аныктауга болады? Бугінгі кунді, айды, жылды жазыныз. казір былтыргы осы куннен бастап, бір жылда канша акша тапканыныздын есебін шыгарыныз. Осы сомадан тура 45 пайызды алып тастап, калганын 12 айга болініз.
Бул корсеткіш сізді куанта ма? Жок? Сізге кайтсеніз де устанган ережені басшылыкка алуга тура келеді. Есептегендегі шыккан сан, Сіздін айлык табысыныз. Егер байыгыныз келсе, бул акша кандай аз болса да, будан бір тиын да артык жумсауга тиіс емессіз. Бул Сізге унай ма, унамай ма, онда біздін шаруамыз жок: егер шын ниетінізбен молшылыкка шомылып, даулетті адам болып, бакытты омір суремін десеніз – осыган конуініз шарт.
Асет Мукашбеков